مربی موفق

مربی موفق کیست؟ و مربیگری موفقیت آمیز در ورزش وابسته به چه پارامترهایی می باشد؟

استفاده از آموزش علمی، دانش فنی و بروز و رفتار خوب ومناسب  با ورزشکار و همچنین خانواده های آنان و نکات دیگر …

در این مقاله سعی شده است، مختصری از نکاتی که می توانند مربیان ما را در راه رسیدن به جایگاه مربی موفق یاری کند، و بتوانند از آن بهره گیری کنند، به نظر خوانندگان ارائه شود.

امروزه مربیگری یک آموزش ساده و سطحی چند تکنیک و مهارت نیست، امروزه جامعه نقش وسیع تری را از یک مربی مطالبه می کند.

و معنی وسیعی را در واژه مربی شاهدیم.

انتظارات مردم و جامعه

با رشد تکنولوژی ثانیه ای جهان روبروز در حال افزایش است، و هیچ دانشی محسور یک کشور خاص نیست.

با بررسی فیلم های مسابقات و کارشناسی تکنیکی و فنی براحتی تحلیل ها و پلن عملیاتی بهترین مربی موفق جهان نیز مشخص می شود .

پس آنچه که یک فرد و یا یک تیم را متمایز می سازد چیست؟

در علم تمرین ما نقش ها و وظابف مختلفی در یک تیم ورزشی  داریم .

مانند: سرپرست، ناظر ،مسئول تدارکات، کمک مربی ، مربی و در سطوح ملی سرمربی.

البته نهایت امر رای و نظارت بر امرآموزش و مهارت ورزشکاران بر عهده سرمربی است.

اعضای یک تیم:

در این مقاله قصد بیان تعریف این نقش ها نیست.

فقط در حد مختصر جهت آگاهی خوانندگان عزیز، مختصر توضیحی را به استحضار می رسانیم:

الف) سرپرست :فردی است که کلیه امور هماهنگی بازیکنان با نهاد ها، سازمان ها و…  غیره را بر عهده دارد.

در بسیاری مواقع به دلیل محدودیت های مالی این فرد عهده دار مسئولیت های تدارک تیم، نیز می گردد.

ب) تدارکات : مسئول تدارکات به زبان ساده می شود، مسئول تهیه کلیه مایحتاج مربیان و ورزشکاران یک تیم،

مسئول تدارکات گاها با ارتباط خوب خود با ورزشکار می تواند، رابط خوبی با تمام ارکان تیم و فدراسیون و همچنین مربی روانشناس تیم باشد.

ج) تمرین دهنده: صرفا وظیفه ارائه و نظارت بر اجرای صحیح برنامه ارسالی از مربی را عهده دار است.

د) ناظر و کمک مربی : تکمیل کننده و کمک مربیان تیم هستند. تقریبا شرح وظایف مشابهی دارند و ولی می بایست،

حداقل دانش  فنی را دارا باشند.

ه) مربی یا مربیان تیم: نقش و وظیفه تحلیل ، بررسی و نگارش برنامه تمرینی هر ورزشکار را دارند.

و) سرمربی: نقش و وظیفه کنترل، ارزیابی ، تحلیل و آنالیز برنامه مربیان را بر عهده دارد.

حق نقض کامل یک برنامه و مسئولیت ارائه و انجام کلیه برنامه ها بر عهده سرمربی تیم است.

شیوه های انتقال مفاهیم ودانش ورزشی در مورد مهارت و تاکتیک ها، مختلف است،

اما الگوی اصلی می بایست بر یک نقشه راه اصلی حرکت نماید.

الفبای مربیگری

مربی موفق و مربیگری موفقیت آمیز، کنش متقابل پیچیده بین مربی با ورزشکار ، برجسته سازی مفاهیم اجتماعی ،با استفاده از عناصر تامل برانگیز ذیل :

قدرت انتقال مفاهیم توسط مربی

روابط عمومی قوی مربی با ورزشکار

استفاده از ابزار آلات و نکنولوژی ها مختلف، جهت آموزش و مشاهده یک تکنیک و اجرای صحیح یک مهارت از طرق مختلف.

استفاده از روش های آموزشی مختلف، مانند: ایجاد سئوال در ذهن ورزشکاران، بحث عمومی ، تنبیه و تشویق ، آینه، بازی در ورزش ،

مکتوب ، تصویر وفیلم خود ورزشکار ، تصویر سازی ذهنی و خود ارزیابی توسط ورزشکار و غیره باشد.

ایجاد سئوال

این روش می تواند در سنین نوجوانی و جوانی بسیار بکارآید. چرا این سنین؟

دلیل آن این است که در این سنین معمولا اوج درخشش و خلاقیت های ذهنی دیده می شود.

در این سنین اگر ذهن ورزشکار بدرستی هدایت شود،

می توان شاهد ابداع تکنیک های جدید و یا ابزار آلات کمک تمرینی جدیدی برای ورزشکاران باشیم.

بحث عمومی

این روش به این صورت مورد استفاده قرار می گیرد، که استاد موضوع نیاز را مطرح کرده، و تکنیک را آموزش داده و در نهایت مشکل تکنیک،

و ارائه راه حل برای رهایی از تکنیک اجرا شده را که به اصطلاح ورزشی، ضد حمله یا بدل گفته می شود، از ورزشکاران مطالبه می کند.

و آنها را به چالش کشیده، سپس تک تک راه حل ها را بررسی نموده، و در نهایت بهترین راه حل ها را بعنوان تکنیک های برتر انتخاب کرده،

و برای تمرین و آموزش آن جلسه به اشتراک می گذارد.

تصویر سازی ذهنی

بین روشها و متد آموزشی،روشی وجود دارد، که در بسیاری از مواقع به دلیل غیر ملموس بودن آن، مورد بی توجهی قرار می گیرد.

و آن روش الگوی ذهنی است. در این روش ما نحوه اجرای صحیح حرکت را از طریق اجرا توسط خود مربی، تصاویر و یا فیلم به ورزشکار آموزش و نمایش می دهیم،

و سپس از او می خواهیم، که چشمان خود را بسته و در تایم های 5 ، 10 یا 15 دقیقه در ذهن خود مرور و تکرار کند.

و خود را در قالب شخص مجری گذاشته و بپذیرد و ببیند،

که تکنیک مورد نظر را با مهارت مطلوب اجرا می کند. پس از آن از او خواسته چشمان خویش را باز کند و شروع به تمرین و تکرار کند.

و در نهایت اشتباهات مورد بررسی قرار گیرد. و دوباره تمرین ذهنی داده شود.

فیلم برداری

یکی از ابزارهایی که می تواند نقش مهمی را در جهت آموزش و یا تصحیح تکنیکی ابفا کند، ویدئو چک است.

یعنی در هر جلسه آموزشی در هنگام اجرای حرکت و تکنیک ورزشی، از ورزشکار خود فیلم برداری کرده و جلسه به جلسه و هفته به هفته،

پیشرفت تکنیکی او را مورد ارزیابی قرار دهید.

مربیگری ذهن

استفاده از تجربیات استرس زا سایر مربیان در میادین مختلف ورزشی، و بیشتر تجربیات مربیان موفق آنها در کلاس های جهانی.

و دستیابی به یک حس و درک عمیق از شناخت کلیه عوامل استرس زا،

می تواند بسیار نقش مهمی را در دوران مختلف ورزشی از جمله: قبل از مسابقه ، در هنگام مسابقه و حتی پس از مسابقه برای مربی ایفا نماید.

و مطالعه جهت شناخت سایر پارامترهای ذهنی و روانی مانند: خوددرگیری ، فشار و انتظارات غیر منطقی از خویشتن ، نگرانی های ، کمبود اعتماد بنفس،انزوا و …

هر یک می تواند در جهت مدیریت ذهن ورزشکاران یاریگر یک مربی موفق باشد. البته یک تیم موفق می تواند با جذب و استخدام یک روانشناس حاذق ورزشی.

ورزشکاران و مربیان یک تیم را در این خصوص بسیار کمک کند.

ولی یک روانشناس همیشه همراه یک تیم نیست! و دانش مربی حرف نخست را در رساندن او به جایگاه مربی موفق می زند.

استفاده از پارامترهای ذهنی و کنترل ذهن ورزشکاران می تواند، نتایج بسیار قابل توجه ای را در این خصوص به همراه داشته باشد.

در دنیای امروز تفاوت یک مربی پایه با یک مربی موفق جهانی صرفا در دانش تکنیکی و تاکتیکی نیست. بلکه کنترل ومدیریت ذهن و ایجاد انگیزه و برانگیختگی مناسب،

در زمان خود می تواند مانند یک بمب انرژی زا عمل کند.

مربیگری اخلاق

اخلاق و شناخت الگوهای اخلاقی در زندگی اجتماعی برای هر فردی مشخص است. و رعایت اصول اخلاقی برای یک مربی موفق ضروری.

و برای رسیدن به جایگاه مربیگری موفق نه لازم بلکه حیاتی است.

اما گاهاً بدلیل عدم دانش کافی بسیاری خانواده ها، این موارد گفته نشده یا کم اهمیت قلمداد می شود.

غافل از اینکه از دل این خانواده ها بسیاری از مربیان و قهرمانانی ساخته می شوند، که هر یک بعضاً الگوی هزاران ورزشکار و یا علاقمندان یک رشته ورزشی می شوند.

پس نمی توان توجه و ارزش گذاری به نقش ها و وظابف اخلاقی مربیان را یک امر تئوری و فرمالیته برشمرد.

یا به گفته برخی شو یا ظاهر سازی دانست.

بلکه بسیار مهم و قابل توجه است!

عدم تربیت صحیح اخلاقی یک ورزشکار، باعث می شود تا در دوران قهرمانی شاهد ناهنجاری های رفتاری مختلفی هستیم.

مانند : رفتن به قلیان سراها، کشیدن سیگار ، جوابگویی و گستاخی به مربیان ،مهاجرت و ترک وطن، الودگی های جنسی و …

و در نهایت پس از گذشت دوران قهرمانی، و شروع  مربیگری، می توان شاهد ناهنجاریهایی مانند :

خرید و فروش احکام فنی و مربیگری ، دلالی بازیکن ، دلالی مقام های قهرمانی ،

زیرآب زنی و خراب کردن مربیان پیشکسوت ، استفاده از عناوین و جملات انگیزشی دروغین در تبلیغات نیز باشیم.

نیاز نیست بگوئیم که اخلاق صحیح یک ورزشکار یا مربی موفق چیست؟!

اما باز برای یادآوری، برخی از اصول اخلاقی را به اختصار ذکر می کنیم:

1- احترام به محل تمرین : مصداق رعایت نکردن آن – انداختن آب دهان در زمین فوتبال توسط بازیکنان

2- احترام به ورزشکار و مربی پیشکسوت

3- چشم ندوختن مستقیم به چشمان و نگاه استاد

4- حفظ فاصله یک متری در گفتگو با مربی و استاد ورزشی : مصداق رعایت نکردن – عکس های سلفی با مربیان و اساتید در فورم های نامناسب

5- ورزش کردن برای ورزش و سلامتی و لذت از انجام یک سری حرکات:  نه ورزش برای درآمدزایی!

6- تواضع و افتادگی نسبت به کلیه اقشار جامعه

7- دوری از مصرف هر گونه مواد مخدر

8- احترام و حرمت به نوامیس مردم

9- کمک به نیازمندان

10- دعا و نیایش با خدا

سخن آخر

در نهایت امیدواریم، جامعه ورزش ایران تنها به مدال آوری اکتفا نکند. و در پرورش مربی و مربیان موفق، از یک الگوی مطلق و مشخص کلیشه ای استفاده نکنند.

همانطور که راه های رسیدن به خدا بسیار است، برای آموزش و تربیت مربیان موفق نمونه جهانی می بایست از روش های مختلفی بهره گیری کرد.

روشهایی مبتنی بر حالات قومی و قبیله ای ، تربیت مذهبی ، وضعیت اقتصادی ، شرایط جغرافیایی ، سطح خانوادگی و ویژگی های فردی و …

اگر می خواهیم در چند سال آینده تفاوت مشخصی در عملکرد کارنامه ای فدراسیون های ورزشی خود داشته باشیم ، از امروز می بایست به فکر باشیم…

موفق باشید

نگارنده : دکتر تورج عنصری